Yapılan İşin Çokluğu Fazla Çalışmanın Tespitinde Dikkate Alınır Mı?

Yargıtay içtihatlarında, ispat araçlarının genel nitelikte olması halinde fazla mesainin tespitine ilişkin olarak, yapılan işin niteliği ve yoğunluğunun belirlenmesi yoluyla fazla mesainin tespit edilmesi gerektiğine hükmetmektedir.

“Ancak, yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda, tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı, ulusal bayram genel tatilinde çalışma yapılıp yapılmadığı araştırılmalıdır.”[1]

Yargıtay, içtihatlarında fazla sürelerle çalışma ücretinin aynı kriterlere göre hesaplanacağına farklılığın yalnızca çıplak brüt ücretin yüzde ellisi üzerinden değil yüzde yirmibeş fazlası üzerinden değerlendirilmesi gerekeceğine ve parça başı ücret esasında yalnızca zamlı kısmın ayrıca ödenmesi gerekeceğine hükmetmektedir.

“Parça başına veya yapılan iş tutarına göre ücret ödenen işlerde, fazla çalışma süresince işçinin ürettiği parça veya iş tutarının hesaplanmasında zorluk çekilmeyen hallerde, her bir fazla saat içinde yapılan parçayı veya iş tutarını karşılayan ücret esas alınarak fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma ücreti hesaplanır. Bu usulün uygulanmasında zorluk çekilen hallerde, parça başına veya yapılan iş tutarına ait ödeme döneminde meydana getirilen parça veya iş tutarları, o dönem içinde çalışılmış olan normal ve fazla çalışma saatleri sayısına bölünerek bir saate düşen parça veya iş tutarı bulunur. Bu şekilde bulunan bir saatlik parça veya iş tutarına düşecek bir saatlik normal ücretin yüzde elli fazlası fazla çalışma ücreti, yüzde yirmibeş fazlası ise fazla sürelerle çalışma ücretidir. “[2]

İşçiden yapılması istenen işlerin niteliğine göre işin yapılabileceği makul sürenin tespit edilebildiği durumlarda gerek fazla çalışma gerekse fazla sürelerle çalışma ücreti açısından Yargıtay tarafından ayrıca takdiri indirim sebeplerinin uygulanmaması gerektiği ve bu kriterin aşağıdaki hayatın olağan akışı başlığında incelenecek olan takdiri indirim ile bağlı kalınmaksızın uygulanmasının mümkün ve gerekli olduğu kanaatindeyiz.

Uzaktan çalışan işçiler bakımından özellikle işverenin çalışma saatlerini kayıt altına almadığı ve tanık anlatımına dayanılamadığı durumlarda işin niteliğine göre fazla çalışmanın tespiti yoluna gidilmelidir. İşçilerin işi ifa ettikleri zaman ve mekândan bağımsız olarak üretilen sonuç ile işçinin ne kadar çalıştığı tespit edilebilecektir.

[1] Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, E. 2020/6946 K. 2020/14868 T. 5.11.2020 Lexpera İçtihat Bankası accessed 02 June 2022; Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2017/19878 E. 2019/2579 K. 07.02.2019 T Lexpera İçtihat Bankası accessed 11 April 2023; Yargıtay 22. Hukuk Dairesi, E. 2013/3496 K. 2014/2080 T. 11.02.2014 Lexpera İçtihat Bankası accessed 11 April 2023 ; Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, E. 2015/25533 K. 2018/21378 T. 26.11.2018 Lexpera İçtihat Bankası accessed 11 April 2023. [2] Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, E. 2008/12521 K. 2009/35581 T. 17.12.2009 Lexpera İçtihat Bankası accessed 11 September 2023.